Groepsbehandeling kan bijdragen aan efficiëntie doordat het behandelaren in staat stelt meerdere cliënten tegelijkertijd te behandelen. Echter, groepsbehandeling is niet alleen een middel om efficiëntie te vergroten; het is ook een effectieve behandelvorm met unieke voordelen.
Triple E behandeling
Groepsbehandeling wordt wel een Triple E-behandeling genoemd: effectief, equivalent en efficiënt (31, 32). Uit meerdere meta-analyses blijkt dat groepsbehandeling effectief is voor veelvoorkomende psychische stoornissen, zoals angststoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen, posttraumatische stressstoornissen en stemmingsstoornissen (33-37).
Een impactanalyse (38) laat zien dat groepsbehandeling niet alleen efficiënter is dan individuele therapie, maar ook unieke therapeutische voordelen biedt die in individuele therapie minder prominent aanwezig zijn.
De werkingsmechanismen van een groep
Een groep fungeert als een 'sociale microkosmos', waarin cliënten de mogelijkheid krijgen om te exploreren, te leren en disfunctionele patronen te doorbreken binnen een veilige context met anderen. Hierbij spelen specifieke groepstherapeutische factoren een belangrijke rol (32), zoals:
Interpersoonlijk leren: leren van de interacties met elkaar
Cohesie: het ervaren van verbondenheid binnen de groep
Altruïsme: het helpen van anderen
Hoop: het creëren van een toekomstperspectief door te zien hoe anderen veranderen
Door deze mechanismen biedt groepsbehandeling niet alleen een gestructureerde behandelvorm, maar ook een krachtig leerproces dat uniek is voor groepsinterventies.
Factsheet groepspsychotherapie van het NVP
De Nederlandse Vereniniging van Psychotherapie maakte een factsheet over de stand van de wetenschap en praktijk omtrent groepspsychotherapie bij volwassenen.
In een artikel over groepsbehandelingen (39) geven de auteurs Koementas‑de Vos en Daemen zes adviezen om het gebruik en de effectiviteit van groepsbehandeling te bevorderen:
1. Doorbreek het stigma over groepsbehandelingen Veel cliënten, verwijzers of instellingen zien groepsbehandeling nog als “tweede keus” of als minderwaardig ten opzichte van individuele therapie. Het doorbreken van dat stigma is essentieel. Door groepsbehandeling te positioneren als een volwaardige, waardevolle behandelvorm met eigen meerwaarde ontstaat er meer acceptatie. Als behandelaren expliciet aandacht besteden aan het informeren van cliënten en verwijzers over de voordelen van groepsbehandeling vergroot dat de bereidheid tot deelname én het vertrouwen in het groepsproces.
2. Maak gebruik van informatievoorziening zoals zorgstandaarden, praktijkrichtlijnen en andere beschikbare materialen Een van de kernadviezen is om gebruik te maken van bestaande standaarden en richtlijnen om groepsbehandeling kwalitatief en professioneel uit te voeren. In Nederland is er bijvoorbeeld de NVGP (de Nederlandse Vereniging voor Groepsdynamica en Groepspsychotherapie) die praktische richtlijnen heeft opgesteld voor groepsbehandelingen in de ggz.
3. Zorg dat behandelaren zich competent voelen door bijvoorbeeld een opleiding Werken met groepen vraagt andere vaardigheden dan individuele therapie: inzicht in groepsdynamiek, groepsprocessen, interventies op groepsniveau, omgaan met groepsspanningen, groepsfasen, afsluiten van groepen. De NVGP pleit voor specifieke scholing, maar je zou ook interne begeleiding of training door collega’s met meer ervaring met groepsbehandeling kunnen faciliteren.
4. Maak gebruik van de correcte declaratie zodat groepsbehandeling loont Het ZPM is gunstig voor groepstherapie, zowel voor zorgaanbieders als voor zorgverzekeraars. Je leest hier meer over in het artikel van Marjolein Koementas-de Vos en Marc Daemen.
5. Zorg dat er organisatorische ondersteuning is Groepsbehandeling vraagt ook degelijke organisatorische randvoorwaarden. Volgens de praktijkrichtlijnen gaat het om zaken als: juiste selectie en samenstelling van groepen, goede voorbereiding van groepsstart, logistiek, administratieve ondersteuning, personeel, faciliteiten, duidelijke werkafspraken, etc.
6. Maak gebruik van ROM (Routine Outcome Monitoring) Het artikel benadrukt het belang van monitoring en evaluatie van groepsbehandelingen: bijvoorbeeld door gebruik te maken van ROM.
Waarom is ROM belangrijk?
Het maakt het mogelijk om systematisch de voortgang en uitkomsten van de behandeling te meten. Zo kan inzicht ontstaan in wat goed gaat of wat er juist bijgestuurd moet worden.
Met meetbare data kun je verantwoorden dat groepsbehandeling effectief is.
Bij problemen (uitval, negatieve effecten, onvoldoende effect) kun je tijdig ingrijpen of de aanpak aanpassen.
Website NVGP
De NVGP is een specialistische groepspsychotherapievereniging die zich inzet voor de alle vormen van groepsbehandeling, variërend van trainingen tot groepspsychotherapie.
Zet transdiagnostische groepen op zodat ze aansluiten bij een bredere doelgroep en meer cliënten kunnen profiteren van je groepsaanbod.
Communiceer je groepsaanbod duidelijk: vermeld het werken met groepen op de website, bij aanmelding en tijdens het intakegesprek. Overweeg een insteek als “groepen, tenzij…” om groepsbehandeling standaard als eerste optie te positioneren.
Plan groepen op flexibele tijden, bijvoorbeeld ’s avonds, zodat cliënten minder last hebben van agenda-conflicten en de kans op deelname groter wordt.
Gebruik anonieme cliëntreviews over groepsbehandeling op je website om nieuwe deelnemers te informeren en vertrouwen te vergroten.
Bied eerdere startdata aan voor groepsbehandelingen, zodat cliënten sneller kunnen instromen en worden gemotiveerd om deel te nemen aan een groep.
Heb jij nog andere tips? Laat het ons weten via de mail!
