Het is van belang om bij een aanmelding een brede blik te hanteren. Dat wil zeggen: verder kijken dan alleen de klachten, maar ook de context van de cliënt, diens omgeving, functioneren, krachten, hulpvraag en mogelijke samenhangende factoren in beeld brengen.
Waarom een brede blik belangrijk is
Complexe samenhang van factoren Er is vaak een wisselwerking tussen mentaal functioneren, sociaal functioneren, fysieke gezondheid, leefstijl, werksituatie, thuissituatie, netwerk, financiële situatie, misschien zelfs juridische of maatschappelijke stressoren. Door alleen te focussen op het symptoom (bijv. angst of depressie) loop je het risico dat bepalende factoren onopgemerkt blijven, en de aanpak minder duurzaam is.
Voorkomen van verkeerde of suboptimale hulp Het aannemen van een brede blik kan helpen om te bepalen of de vraag primair GGZ is, of dat er wellicht eerst, of aanvullend, of enkel, andere vormen van ondersteuning nodig zijn (bv. wijkteam, sociaal werk, leefstijlinterventie, huisarts, somatische hulp). Zo wordt de juiste plek gekozen.
Beter maatwerk en aansluiting op de hulpvraag Door breed te kijken naar doelen, wensen van cliënt, diens netwerk, belemmerende en bevorderende factoren ontstaat er meer ruimte voor een behandelplan dat écht aansluit bij wat de cliënt wil en nodig heeft. Dit verhoogt het eigenaarschap, de motivatie en de kans op resultaat.
Voortgang naar integrale, domeinoverstijgende zorg De IZA en AZWA roepen op tot samenwerking tussen de ggz, huisartsen en het sociaal domein (zoals welzijn, huisvesting, werk, netwerk) om te zorgen dat mensen sneller en beter de juiste ondersteuning krijgen. Een brede blik helpt om niet altijd ‘de zorg’ in te zetten maar ook ‘ondersteuning’ in de brede zin.
Hoe behoud je een brede blik?
Een brede blik betekent dat de 'ggz bril' wordt afgezet en de hulpvraag samen met de cliënt breed wordt onderzocht. Wat wil diegene daadwerkelijk veranderen of bereiken? Is hier hulp voor nodig en zo ja, welke soort hulp sluit daar het beste op aan? Wie of wat binnen het eigen, bestaande netwerk kan diegene nog meer helpen?
Er wordt breed gekeken naar welke soort hulp of ondersteuning past bij de hulpvraag, in plaats van enkel vanuit het ggz aanbod.
De brede blik, zoals toegepast in het verkennend gesprek, blijkt in de praktijk waardevol. Ervaringen laten zien dat een deel van de cliënten beter geholpen met ondersteuning buiten de GGZ. Daarnaast draagt het de brede blik in het verkennend gesprek bij aan een betere afstemming tussen de geboden behandeling en de werkelijke hulpvraag van de cliënt.
Wat is het verkennend gesprek?
Het verkennend gesprek is een open gesprek tussen de hulpvrager, naasten, professionals uit ggz en sociaal domein en ervaringsdeskundigheid, waarbij alle perspectieven van gelijke waarde zijn. De hulpvraag en krachten van de persoon staan centraal: het doel is om te kijken welke zorg, ondersteuning of oplossingen het beste passen bij deze hulpvraag. Het gesprek wordt gevoerd vanuit herstelbevordering en positieve gezondheid. Het verkennend gesprek wordt vanaf 2025 vergoed uit het basispakket en helpt om cliënten sneller ondersteuning te krijgen die aansluit op hun hulpvraag, bijvoorbeeld via schuldhulpverlening, maatschappelijke organisaties of welzijnsorganisaties. Het verkennend gesprek kan bijdragen aan het verminderen van de wachtlijsten in de ggz doordat mensen elders passende hulp krijgen en hierdoor niet de GGz instromen.
Vragen van het verkennend gesprek
Wie weten er dat jij hier bent? Wie heeft er ook verdriet dat het niet goed met je gaat? Hoe kan hij of zij jou hierin helpen? Hoe ziet dat er uit? Wat wil je leren? Wat hoop je (daarmee) te bereiken? Wat verwacht je hierin van de professionals? Wat mag de professional van jou verwachten? Waar wil je dat eventuele hulp over gaat? Wat maakt dat je nú hier zit? Waar hoop je op? Waar wil je naar toe? Wat wil je voor het probleem in de plaats? Stel het is over een tijd zo…wat doe je anders? En wat nog meer, en wat nog meer? Wie of wat kan je helpen? Wat ga je (als allereerste stapje) doen? Wanneer ga je dat doen? Op het moment dat je een kleine stap zet, wat levert dat op? Wat zou dat voor je betekenen?
Je hoeft uiteraard niet al deze vragen te stellen. Het gaat meer om de achterliggende houding en blik. Probeer deze aan de voordeur breed en nieuwsgierig te houden, en voorkom een 'ggz bril'.
TIP
Verwachtingsmanagement in een vroeg stadium
Zo'n soort gesprek biedt ook de mogelijkheid om aan de voordeur al aandacht te besteden aan verwachtingsmanagement.
LET OP
Als ggz inderdaad het meest passend lijkt, probeer dan te kijken waar kortdurende behandeling wél mogelijk is. Dit is misschien wel vaker dan je denkt!
De IZA en AZWA-afspraken
Het IZA zette in op een beweging van ‘zorg naar gezondheid’. Dus niet alleen behandelen als iets mis is, maar versterken van gezondheid, vroegtijdige interventie, samenwerking in de keten.
Het AZWA bouwt daar bovenop: het accent ligt op verbreding, intensivering en concretisering, en het expliciet verbinden van zorg én welzijn, én het sociaal domein.
Voor de GGZ-sector betekent dit onder andere een nauwere samenwerking tussen zorg en sociaal domein.
Het idee van een brede blik sluit daar op aan doordat we niet alleen “één klacht” of “één behandeltraject” zien, maar het geheel.
Veelgestelde vraag
Zodra je inhoudelijk ingaat op een hulpvraag van een cliënt (zoals bijvoorbeeld bij een screeningsgesprek), ontstaat er een behandelingsovereenkomst. De verantwoordelijkheid die je daarna draagt is om duidelijk te zijn over wat je wel of niet voor een cliënt kan betekenen terwijl hij/zij op de wachtlijst staan. Dit moet duidelijk staan op de website: bij verslechtering van de situatie/crisissituaties moet er contact worden gezocht met de verwijzer. De eindverantwoordelijkheid voor de zorg voor de cliënt blijft bij de verwijzer totdat de inhoudelijke intake plaats heeft gevonden, en er groen licht is voor behandeling. Deze positie verschilt níét wanneer er geen behandelingsovereenkomst is (bijvoorbeeld bij geen inhoudelijke screening).
