Take ACTion is bedoeld voor mensen die psychische last ervaren. Het is in de eerste plaats een leidraad voor beginnende behandelaren die zoeken naar wat kaders. Het is geen protocol, benadrukt Marte. “Behandelaren moeten het vooral naast zich neerleggen als ze merken dat een andere route of methode beter past. Het gaat mij erom dat we cliënten helpen om in beweging te komen en zelf de regie over hun leven nemen. Take ACTion biedt daarbij handvatten, oefeningen, tools en (huiswerk)opdrachten. Je kunt het zowel face to face als volledig online aanbieden.”
Wat is Take ACTion nu precies?
Take ACTion past binnen een transdiagnostisch denkkader. Dat wil zeggen dat een handjevol onderliggende processen de vele stoornissen en klachten veroorzaken die clienten kunnen ervaren. De DSM classificatie hoeft daardoor niet leidend te zijn voor behandeling. Take ACTion geeft daarmee ruimte om voobij labels te kijken en sluit daarmee aan op het Zorgprestatiemodel. Marte:
“Als behandelaar ga je samen met de cliënt op zoek naar wat er achter de worsteling schuilgaat. Op deze manier kun je cliënten bewustmaken van vaste patronen waarin zij terecht zijn gekomen en ineffectieve gedragsstrategieën blootleggen. Daarna help je hen bij het ontwikkelen van nieuwe gedragsstrategieën, die wel effectief zijn.”
“Take ACTion gaat dus niet over het bestrijden van symptomen, maar helpt bij een blijvende verandering. Dit zodat cliënten in staat zijn toekomstige situaties anders aan te pakken dan ze deden,” vertelt Marte. Bovendien is het een zeer overzichtelijk en gestructureerd programma. “Vooral startende behandelaren vinden dat heel prettig. Bijvoorbeeld als je nog erg zoekende bent naar de juiste manier om met een cliënt te beginnen. Maar ook ervaren behandelaren hebben er baat bij. Soms hoor ik professionals die al tien jaar bij mij werken, nog steeds praten in het jargon van Take ACTion. Dat vind ik heel verrassend.”
Therapeutische houding en verleden doen ertoe
Marte ziet de meer persoonlijke therapeutische houding die je als behandelaar inneemt, als een belangrijk onderdeel van Take ACTion. “Ik ervaar dat het goed is om een meer gelijkwaardige relatie aan te gaan met je cliënt; om als behandelaar ook wat van jezelf te laten zien. In Take ACTion – en dat hoort ook heel erg bij ACT – is dat een houding die je meteen in de eerste sessie aanneemt. Heel anders dan in de CGT, waarbij je veel technischer te werk gaat en je als therapeut als het ware alwetend bent.”
Daarnaast speelt het verleden een belangrijke rol. “Take ACTion gaat over bewustwording van belemmerende patronen en deze veranderen op basis van dat wat je echt belangrijk vindt; je waarden. En het dan anders gaan doen. Maar om niet in oude patronen te vervallen, moet je de achilleshiel van je verleden kennen. Door de pijn op te zoeken, ontdek je waar gedrag vandaan komt. Vervolgens focussen we vooral op het gedrag en minder op gedachten. Bij bijvoorbeeld angst gaat het erom bewust te kiezen waarom je iets tóch wilt doen, ook al vind je het eng. Je doet het met de angst samen. Je vervangt reactief gedrag door intentioneel gedrag. Daarom heet het Take ACTion.”
Ook defuserende interventies zijn kenmerkend voor Take Action. Marte: “Je kunt bijvoorbeeld een oefening doen met de cliënt, waarbij je hem schipbreuk laat leiden en laat aanspoelen op een onbewoond eiland. Wat is er dan nog belangrijk? Wat vindt de cliënt dan leuk of goed om te doen? Iemand die heel erg in een sociale context zit, denkt bepaalde dingen belangrijk te vinden, maar is dat nog steeds van belang als je de sociale context wegneemt? Een gedachte-experiment helpt om in het hier en nu anders om te gaan met obstakels in het leven.”
Samenvattend heeft Take ACTion de volgende opbouw:
- Bewustwording van gedrag dat je als cliënt altijd hebt gedaan / laten zien / vertoond
- Op zoek gaan naar het onderliggende pijnpunt, de zogenaamde achilleshiel
- Met afstand naar deze pijn leren kijken
- Gevoelens van ongemak/onrust in het moment bewustzijn
- Op zoek gaan naar en contact maken met je waarden, waardoor je voor ander gedrag kiest
Belangrijkste doelen van Take ACTion:
- Inzicht krijgen in eigen patronen en bijbehorend gedrag
- De cliënt uit de experiëntiële vermijding halen, dus stoppen met weggaan van het ongemak/onrust/pijn
- Cliënt gaat intentioneel gedrag vertonen (op basis van eigen waarden) in plaats van reactief gedrag
Op weg naar een eigen praktijk
In beweging komen en blijven speelt ook in Marte’s loopbaan een belangrijke rol. “Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik psycholoog wilde worden, of het al was - door te praten hielp ik mijn hele leven al mensen. Tot tijdens mijn studie bleek dat statistiek niet mijn sterkste punt was, en dat heb je wel nodig,’ blikt Marte terug. “Gek eigenlijk, door je hersens te stimuleren met wat je allemaal moet leren, kunnen al die vaardigheden die je als psycholoog al in je hebt naar de achtergrond verdwijnen. Ik werkte inmiddels bij een organisatie die congressen organiseerde, maar dankzij de steun van mijn moeder ben ik uiteindelijk tóch afgestudeerd als psycholoog. Zij is altijd in me blijven geloven.” Ook haar vader was met zijn filosofische inzichten een grote inspiratiebron. “Uit de boeken die hij las haalde hij allerlei wijsheden, die hij mij weer meegaf. Bijvoorbeeld: ‘Je maakt een keuze, maar je kunt ook altijd weer anders kiezen.’ Of: ‘Iemand verkoopt je schuld, maar jij bent degene die het koopt’. Of: ‘Iedereen creeert zijn eigen omgeving’.”
Na haar afstuderen ging het snel. Marte liep stage bij HSK en sprak met een goede vriendin – ook psycholoog – over hun geringe kansen om een plekje te bemachtigen in de GZ opleiding. “Toen besloten we voor onszelf te beginnen. We dachten: we worden zó goed dat mensen voor ons willen betalen. Als zzp’er gingen we aan de slag voor een organisatie die zich richt op de zakelijke markt voor burn-out. Maar twee maanden later kregen we toch de mogelijkheid om de GZ-opleiding te gaan doen.” Zo gezegd, zo gedaan. Na het voltooien van de opleiding zette Marte haar eigen psychologenpraktijk op: de Zorgkliniek.
Van CGT naar ACT en Take ACTion
De start van de Zorgkliniek was ook het moment waarop Marte op een andere manier ging werken. “Ik was geschoold in cognitieve gedragstherapie (CGT), maar wilde het in mijn eigen praktijk op mijn eigen manier doen. Toen ik mijn eerste medewerker aannam bij de Zorgkliniek, ben ik mijn werkwijze gaan opschrijven. Vervolgens kwam ik in aanraking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en realiseerde me: ‘maar dit is wat ik doe’. Daarna ben ik de leidraad verder gaan schrijven, met ACT als belangrijkste basis. Zo is het schrijven van de leidraad ook een proces geweest, met als resultaat de uitgave onder de naam Take ACTion.” Inmiddels is Marte ook bezig met het toepassen van Take ACTion in de zakelijke markt, middels haar tweede bedrijf ActTogether. Hierin begeleidt zij mensen die uitgevallen zijn met een burn-out.
Meer weten over Take ACTion of het behandelprogramma bestellen? Dan kan via deze link.
