Kortdurende verslavingsbehandeling helpt meer cliënten

CRA is een behandelmethode voor mensen met verslavingsproblematiek. De behandeling is gericht op het aanleren van een andere leefstijl: een leefstijl die meer beloning oplevert dan het gebruik van het verslavende middel. Tijdens de behandeling gaan cliënten aan de slag met hun verslaving, door bijvoorbeeld het opbouwen van een goed sociaal netwerk en het ontwikkelen van plezierige activiteiten.

IrisZorg maakt als een verslavingszorginstelling gebruik van deze methode. CRA werd al lange tijd toegepast bij mensen met verslavingsproblematiek in de Gespecialiseerde GGZ. Reinier van den Haak, GZ-psycholoog in opleiding tot specialist en regiebehandelaar bij IrisZorg, ontwikkelde in aanvulling hierop een kortdurend CRA-aanbod, zodat mensen met verslavingsproblematiek ook in de Basis GGZ geholpen kunnen worden: korter, krachtiger en sneller.

Kort en krachtig aan de slag

“We vonden dat we een te weinig passend aanbod hadden voor cliënten in de Basis GGZ met mildere problematiek. Als bij een cliënt de meeste leefgebieden op orde zijn, zal er meer behoefte zijn om kort en krachtig aan de slag te gaan met de verslaving,” vertelt Reinier. De gedachte ontstond dat de basisprincipes van de CRA-methodiek ook toepasbaar moesten kunnen zijn binnen de Basis GGZ.

”Die methodiek gebruikten we al voor cliënten met meer complexe problematiek in de SGGZ. We zagen kansen om die methodiek passend te maken voor een kortdurende behandeling. Dat vraagt wel meer van de cliënt: meer zelfstandigheid en meer eigen regie. Maar bij cliënten in de Basis GGZ is dat haalbaar.”

Strakke planning en eigen regie

Het verschil met de behandeling in de SGGZ? De duur is (veel) korter: een behandeling in de Basis GGZ bestaat uit negen behandelsessies. In deze sterk verkorte aanpak wordt meer gevraagd van de cliënt – dat kan ook bij cliënten die hun leven eigenlijk verder goed op orde hebben, bijvoorbeeld als het gaat om werk, huisvesting en een sociaal netwerk. Reinier: “Alle negen sessies worden aan het begin vooruit gepland, zodat het heel duidelijk is waar naartoe gewerkt wordt. Cliënten krijgen een werkboek met de mogelijkheid tot keuzesessies, dit vergroot de eigen regie.”

Richten op alternatieve bekrachtigers

"We beginnen met een soort landkaart: het terugvalmanagement-plan. Na elke sessie kleuren we deze kaart verder in zodat je aan het einde van de behandeling met een duidelijk plan naar buiten loopt. Dit plan presenteert de cliënt ook aan naasten zodat ze samen kunnen werken aan herstel.”

Tijdens de sessies gaan behandelaar en cliënt aan de slag met doelen, zoals bijvoorbeeld het opbouwen van een goed sociaal netwerk en plezierige activiteiten. “Deze aspecten zijn belangrijk omdat cliënten hier beloning uithalen. Uiteraard nemen we het gebruik ook serieus, maar we focussen hier niet direct op, omdat we weten dat het inzetten op alternatieve bekrachtigers vaak meer resultaat geeft. We werken doelgericht en vragen cliënten ook de eigen regie te nemen zodat we kort en krachtig aan de slag kunnen tijdens de sessies.”

Belangrijke randvoorwaarden: géén wachttijden

Mensen met een verslaving hebben verschillende redenen om geen hulp te zoeken: schaamte, taboes, ontkenning en meer. Zodra iemand heeft besloten om wél op zoek te gaan naar hulp, is het essentieel dat een cliënt direct terecht kan – zeker voor het kortdurende zorgaanbod. Reinier: “Het is een belangrijk speerpunt om de wachttijd op 0 weken te houden. Als je een de behandeling verkort aanbiedt aan mensen met lichte of milde problematiek, dan moet je er ook meteen staan. Als iemand 12 weken moet wachten zit je straks misschien wel op een SGGZ-verwijzing en dat is zonde. Juist voor mensen met niet-complexe problematiek is de Basis GGZ misschien wel genoeg als je meteen kortdurend instapt.”

Maar hoe zorg je ervoor dat je géén wachttijden hebt? “Het bewaken van de doorstroom is erg belangrijk. Iedere maand staan we met alle managers stil bij de wachttijden en de planning. Als de wachttijd oploopt, grijpen we meteen in. Bovendien helpt het dat we bij de start alle sessies al vooruitplannen.”

Juiste verwijzingen door samenwerking

Het aanbod moet ook gevonden worden door de juiste cliënten en verwijzers. Reinier: “Dit is wel een uitdaging. We hebben een verwijskaart gemaakt met een duidelijk overzicht van het aanbod en wie waarvoor in aanmerking komt.”

Hoe bereik je een goede samenwerking met huisartsen? Reinier: “Alleen mailen en bellen is niet genoeg. We hebben een regiomanager die eens per twee weken langsgaat bij huisartsen om in gesprek te blijven en te checken wat mogelijk is. Als je langsgaat is er veel mogelijk en als je dan een juiste samenwerking hebt, biedt dat veel kansen.”

Kortdurend aanbod motiveert

Het kortdurende aanbod werkt bovendien motiverend voor behandelaren. “Ik merk dat behandelaren enthousiast worden als iets kortdurend is. Omdat je de zorg beperkt tot een aantal hulpvragen, kan je ook sneller zeggen dat je samen iets hebt bereikt. Als de hulpvraag heel breed is, is het nooit helemaal goed en nooit helemaal klaar en dat is voor zowel cliënten als behandelaren frustrerend.”

Aan de slag met CRA

Bij de vraag of andere instellingen ook aan de slag kunnen met het kortdurende CRA-aanbod, wordt Reinier enthousiast: “Als je als instelling soms te maken krijgt met verslaving en je zou daar iets mee willen doen, dan is mijn boodschap: weet ons te vinden en neem contact op als je vragen hebt! Verslaving komt gewoon heel veel voor en wordt ook veel over het hoofd gezien. Dus wij juichen het alleen maar toe als je hiermee aan de slag wilt gaan. Uiteraard moet je jezelf wel laten scholen en trainen. Daarvoor kan je contact opnemen met Hendrik Roozen. Hij verzorgt trainingen in binnen- en buitenland op het gebied van CRA.”